Oma2-Jewelcrafting

Voor alle eksters en gieren: Nee, je krijgt geen echte diamanten en ook geen echt goud! Mag je wel van huis meenemen natuurlijk, maar we willen niet dat je ouders ons boos bellen!

Het leuke van juwelen maken is de hoeveelheid vaardigheden en materialen die erbij (kunnen) komen kijken. Er wordt wel eens geroepen dat de mensen tegenwoordig nog geen potlood zelf kunnen maken (en met zelf maken wordt dan 'helemaal vanaf nul zelf maken' bedoeld ... niet 'kopen in de HEMA' natuurlijk), een onderwerp als juwelen maken is als het ware een wedstrijd tussen jou en iemand 2000 jaar geleden. Toen hadden ze geen computers en electrische apparatuur en toch maakten ze mooie dingen. Krijg jij dat ook voor elkaar?

Je kunt hierbij gebruik maken van vakken als Geschiedenis om uit te vinden wat men zoal droeg, maar ook Aardrijkskunde om uit te vinden waar men wat vandaan haalde en waarmee het te bewerken viel.

Wat algemene info

Juwelen bestaan al sinds mensenheugenis, geven status aan en vertellen iets over rijkdom maar ook over wat de drager belangrijk vindt in het leven. Hopelijk kijk je straks verder dan alleen ringetjes en oorbellen (maar niet zover dat je ruzie met je ouders hebt over een griezelige piercing). Dat begint met jezelf af te vragen waar juwelen van gemaakt zijn en daar komt materialen kennis bij kijken:

• Scheikunde zodat je snapt dat een oorbel van wit fosfor er dan wel cool uitziet, maar dat dit niet heel lang duurt.
• Natuurkunde omdat je ook wel snapt dat een stalen ring beter blijft zitten dan een dropveter.
• Aardrijkskunde zodat je niet op de verkeerde plek naar goud gaat graven.
• Het toekomstige vak 'Astro Geologie' omdat goud op aarde dan wel zeldzaam is, maar er waarschijnlijk enorme astroiden van puur goud in de Kuipergordel rondzweven.

Maar dan heb je alleen nog maar een 'dingetje' in je hand. Wel eens afgevraagd hoe dat er komt en wat ervoor nodig was en wanneer iets nu 'juweelstatus' heeft?

• Biologie komt om de hoek kijken: Walvistanden zijn in de Sahara vast meer waard omdat daar doorgaans minder walvissen wonen dan bij de kust van Groenland (waar ze die gewoon in de prullenbak gooien).
• In de loop van de geschiedenis zijn materialen meer of minder waard geworden simpelweg omdat industrie roet in het eten gooide:
  • Pas in 1825 wist men hoe je pure brokjes aluminium kon maken. Napoleon eerde zijn gasten door puur aluminium tafelservies neer te zetten ...
  • en in Washington deden ze stoer met een paar kilo wegende aluminium kap op hun monumentje (ultra decadent voor die tijd ...).
  • Nu komen beide zaken wat sneu over ...
• Of misschien moet je jezelf heel filosofisch gaan afvragen wat mensen nu willen zeggen met ringen rond hun nek of hoe wij over 100 jaar laten zien wie wij zijn en wat belangrijk voor ons is.

Wat minder algemene info

Zoals gezegd: Je krijg geen goud of diamanten maar zult het moeten doen met meer algemene (goedkopere duh) materialen. Hierbij is een hele belangrijke regel: Als het er niet is, fix het dan! Wij willen je graag helpen met je plan, maar zolang we op school geen onuitputtelijke enorme voorraadkasten hebben zullen ook wij spullen moeten kopen en zal ook jij rekening moeten houden met levertijd.

De Opdrachten

Aangezien het onderwerp veelzijdig is, zijn gaan de opdrachten die wij willen dat je doet ook bijna alle kanten op. Je zult er ongeveer een les mee bezig zijn. Dan blijven er natuurlijk wat lessen over. Deze vul je met verzinnen wat je eindopdracht gaat zijn en vooral verzinnen wat je nog moet leren en bij elkaar zoeken om dit helemaal voor elkaar te krijgen.

Opdracht 1

Een paar jaar geleden, iets meer dan 10000 om precies te zijn, was het hier best koud in Europa. Je kon in die tijd van Nederland naar Engeland lopen, maar bij gebrek aan dubbeldekkerbussen nog niet Harry Potter film 3 naspelen dus je had daar misschien niet veel aan. Het bereik op je mobieltje was ook wat minder goed dan nu.

Er was tenminste 1 iemand bezig met iets anders dan jagen en verzamelen en die heeft de tijd genomen om iets te maken van Leisteen. Dit is redelijk bijzonder omdat het veel tijd kost en niet heel makkelijk gaat. Nou ja, dat is het verhaaltje erom heen dan. In het echt weet niemand precies wat de bedoeling was van het sieraad op het plaatje hieronder.

Hoe dan ook: Het is oud en we weten niet precies hoe het gemaakt is en wat ermee bedoeld werd.

Wij hebben stukjes Leisteen waar jij iets dergelijks van gaat maken. Extra CoolnessPunten als je een exacte replica weet te maken. Ook extra punten als het je lukt om geen metalen werktuigen te gebruiken (het heet niet voor niets de steentijd).

Het gaatje voor het draadje is het moeilijkst. Hier mag je geen boormachine bij gebruiken. Je kunt echter met een houten boog met een stuk touw en een pin ook een soort super low-tech boormachine maken ...

Opdracht 2

Misschien heb je eens meegekeken van de andere opdrachten, maar bij elke serie zit min of meer een opdracht 'maak je eigen gereedschap'. Dat steen hard is dat wist je inmiddels al wel; Hopelijk heb je er geen zere duimen aan overgehouden.

Over een tijdje ga je koper en andere materialen 'drijven'. Hiervoor heb je instrumenten nodig en deze maak je nu zelf door ze precies goed te vijlen of schuren. Als je hiermee klaar bent dan kun je naar het LAB om het staal te harden. Lees daar eerst even meer over hier: https://nl.wikipedia.org/wiki/Harden_(metaalbewerking)

Je krijgt wat stukjes metaal staf die je zelf in wat vormen maakt. De volgende vormen zouden handig zijn:

Die laatste zou stoer zijn maar is onzin natuurlijk. Waar het om gaat is dat je een setje hebt met daarin zoveel mogelijk variatie, zodat je uiteindelijk je ontwerp in bijvoorbeeld koper kunt drijven.

Hier is een filmpje over metaaldrijven in het algemeen, in dit geval een stuk blik dat in een ronde vorm wordt gedreven: https://www.youtube.com/watch?v=JEeUHG0mRs4

Metalen als zilver en goud kun je ook drijven, als je dat heel voorzichtig doet dan heet het eigenlijk geen drijven meer maar ciseleren, hier een oud filmpje erover: https://www.youtube.com/watch?v=Ye6P8nAFDz8

De fijnste voor het laatst. Weer zilver, let eens op de mooie hoeveelheid drijf/ciseleer instrumentjes deze smid heeft! Ook zie je hier nog wat anders opvallends: Om metalen in vorm te drijven kun je houten vormen gebruiken zoals in het eerste filmpje. Bij zachtere metalen kun je het metaal laten scheuren en dus leg je dit soort metalen in een 'bedje' van teer. Dat stinkt verschrikkelijk overigens ... https://www.youtube.com/watch?v=Ljt6-fDK48o

terug naar OMA^2